Bụi mịn PM 2.5, PM 10 là chỉ số quan trọng để đánh giá chất lượng không khí. Trong đó, bụi PM2.5 là một trong những loại bụi nguy hại nhất đối với sức khỏe con người. Vậy bụi PM2.5 là gì? Chúng ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe con người?
Bụi siêu mịn PM 2.5 là gì?
Theo định nghĩa của WHO: “ PM là chất gây ô nhiễm khí quyển, bao gồm hỗn hợp các hạt rắn và lỏng, lơ lửng trong không khí.
Chỉ số PM thường được sử dụng để chỉ các hạt có đường kính nhỏ hơn 10 μm (PM10) và nhỏ hơn 2,5 μm (PM 2,5). Trong đó, μm: panme (1μm = 0,001 mm). Các hạt này thường được gọi chung là bụi mịn, bụi siêu mịn.
Do đó, bụi mịn PM2.5 là loại bụi mịn có đường kính nhỏ hơn 2,5 μm. Bụi mịn như PM2.5 chủ yếu được tạo ra từ khí thải từ giao thông (xe cơ giới, đặc biệt là xe chạy bằng dầu diesel), nhà máy công nghiệp, nhà máy điện, công trường xây dựng, khói từ đốt rác, đốt gỗ, phấn hoa, chất thải côn trùng, v.v.
Nguyên nhân gây ra bụi PM 2.5.
Nguyên nhân tự nhiên
- Bụi tự nhiên: sa mạc, đất cát, núi lửa phun trào
- Cháy rừng: Biến đổi khí hậu nhanh chóng hiện là nguyên nhân gây ra các vụ cháy rừng lớn trên khắp thế giới. Kết quả là chúng thải ra môi trường một lượng bụi lớn. Gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng/
- Chuyển mùa: Đây thường là những thời điểm xuất hiện sương mù. Những lớp sương mù dày đặc ngăn không cho bụi tích tụ bên trong thành phố thoát ra ngoài. Gây ra hiện tượng cả thành phố bị bao phủ bởi một lớp bụi (bụi mịn, bụi siêu mịn,…). Thông thường khoảng thời gian này là từ tháng 10 đến tháng 11 trong năm.
Nguyên nhân nhân tạo
Các hoạt động của con người là nguyên nhân chính gây ra nồng độ bụi mịn cao. Chủ yếu là các hoạt động như:
- Sản xuất công nghiệp: khí thải từ các nhà máy, xưởng sản xuất, khu công nghiệp
- Giao thông vận tải: khí thải từ phương tiện cá nhân, bụi vận chuyển trong quá trình di chuyển, bụi do xói mòn mặt đường
- Nhà ở: hút chất thải nấu ăn bằng bếp than, bếp củi, dầu đốt
- Rác thải: rác thải sinh hoạt, rác thải công nghiệp
- Nông nghiệp: vận chuyển, đốt rơm
- Xây dựng: bụi từ việc xây dựng chung cư, cao ốc, cầu đường
Tác hại của bụi siêu mịn
Superfine Dust 2.5 ảnh hưởng trực tiếp đến mọi người. Đặc biệt, bụi mịn ảnh hưởng nghiêm trọng đến người già và trẻ em. Do hệ thống miễn dịch của trẻ chưa phát triển đầy đủ nên trẻ em là đối tượng bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi ô nhiễm không khí. Cùng một nồng độ chất ô nhiễm hít vào, lượng chất xâm nhập trực tiếp vào cơ thể trẻ em có thể cao gấp đôi người lớn.
Ngoài ra, những người có sức khỏe kém, có tiền sử mắc các bệnh về đường hô hấp, tim mạch là đối tượng bị ảnh hưởng nhiều nhất.
Dị ứng
Ở mức độ nhẹ nhất, bụi PM 2.5 mang theo vi khuẩn bám trên bề mặt cơ thể. Gây ngứa ngáy, khó chịu, dị ứng. Một số trường hợp nghiêm trọng hơn sẽ gây đau mắt, viêm mũi, các bệnh về tai mũi họng. Theo thống kê của Bộ Y tế, ô nhiễm không khí hiện là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh về tai mũi họng.
PM 2.5 làm suy yếu hệ thống miễn dịch
Bụi PM 2.5 có thể hấp thụ độc tố và mang vi khuẩn, vi rút ra môi trường. Kết quả là khi vào cơ thể, chúng giải phóng các chất độc được cơ thể hấp thụ. Làm suy yếu hệ thống miễn dịch. Do đó, những người sống ở các thành phố lớn, có mức độ ô nhiễm cao thường dễ mắc các bệnh vặt hơn những người sống ở nơi có không khí trong lành.
Gây viêm phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
Bụi PM2.5 và PM10 có thể xâm nhập vào cơ thể con người qua đường hô hấp. Sau đó, chúng đi theo đường thở, bám vào và tích tụ trong khí quản và bề mặt phổi. Lâu dần, lượng bụi này tích tụ lại sẽ gây tổn thương nặng hơn cho phổi. Gây ra những cảm giác khó chịu như khàn tiếng, hắt hơi, ho, khó thở.
Sau đó, với đường kính siêu nhỏ, chúng có khả năng chui vào các túi phổi và tĩnh mạch phổi, xâm nhập vào máu và gây ra những căn bệnh nguy hiểm đến tính mạng. Ví dụ như bệnh hen suyễn, bệnh tim. Hơn hết, PM 2.5 có kích thước siêu nhỏ, có thể xâm nhập sâu. Nó là nguyên nhân chính gây ra bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Khi lượng bụi tích tụ đủ lớn có thể dẫn đến tử vong.
PM 2.5 vào máu gây đau tim
Nghiên cứu mới nhất của Khoa Tim mạch Bệnh viện Nhân dân Đại học Bắc Kinh cũng chia sẻ tác hại của bụi mịn PM 2.5 như sau: “Trong thời gian ngắn, bụi mịn PM 2.5 có thể gây tắc mạch máu bình thường không nghiêm trọng đột ngột vỡ ra, tạo tắc nghẽn, gây nhồi máu cơ tim cấp”. Do đó, chúng có thể làm tăng nguy cơ tử vong ở những người mắc bệnh tim một cách cực kỳ nguy hiểm.
Ngoài ra, chúng sẽ đi vào phế nang, ảnh hưởng đến chức năng trao đổi khí của phế nang. Sau khi vào phế nang, chúng có thể vượt qua hàng rào khí huyết để vào hệ tuần hoàn và gây bệnh. Chúng thậm chí có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh.
Gây thoái hóa não
Các nghiên cứu về não người cho thấy chúng cũng có khả năng di chuyển rồi xâm nhập vào não gây thoái hóa não. Nghiên cứu này đã chứng minh rằng ô nhiễm không khí đã làm tăng tốc độ thoái hóa não ở các thành phố lớn ở Trung Quốc và Ấn Độ trong thập kỷ qua.
Gây ung thư và đột biến gen
Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng PM 2.5 có chứa kim loại. Đó là nguyên nhân gây ung thư. Và khủng khiếp hơn là biến đổi gen ở người. Đó là một trong những điều đáng lo ngại nhất mà tất cả chúng ta phải đối mặt.
Cách ngăn ngừa tiếp xúc với bụi PM 2.5
Để ngăn chặn và khắc phục thảm họa bụi mịn, điều đầu tiên chúng ta cần là sự chung tay của toàn xã hội. Tất cả chúng ta hãy đến với nhau:
- Ý thức bảo vệ môi trường: không đổ rác, không đốt rác, đốt rơm rạ, vệ sinh nhà cửa, khu phố, v.v.
- Trồng thêm cây xanh.
- Sử dụng phương tiện công cộng, hạn chế phương tiện cá nhân.
- Sử dụng nhiên liệu sạch hoặc năng lượng sạch.
Đối với mỗi cá nhân, chúng ta phải nhận thức được sự nguy hiểm của bụi mịn và ô nhiễm không khí. đồng thời thông báo cho người thân, gia đình, bạn bè về tác hại của PM 2.5.
Luôn đeo khẩu trang khi ra ngoài
Không sử dụng các loại khẩu trang thông thường như khẩu trang vải, khẩu trang y tế. Những thứ này không bảo vệ bạn khỏi bụi mịn. Vì vậy, hãy sử dụng khẩu trang chuyên dụng có khả năng lọc bụi mịn, vi rút, vi khuẩn và các tác nhân gây hại trong không khí ô nhiễm.
Sử dụng máy lọc không khí cho gia đình và văn phòng
Vì bụi mịn rất nhỏ nên nó có khả năng len lỏi vào mọi ngóc ngách trong nhà bạn. Vì vậy hãy trang bị cho gia đình bạn một chiếc máy lọc không khí.
Ngoài các phương pháp trên, bạn nên tập thể dục và ăn uống điều độ để nâng cao thể lực. Đặc biệt, phương pháp giải độc phổi có thể được sử dụng để giảm ảnh hưởng của bụi mịn trong cơ thể.
