Mức độ ô nhiễm môi trường hiện nay đang ở mức báo động. Trong đó, ô nhiễm không khí được coi là mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe môi trường trên thế giới. Nó có những tác động tiêu cực đến môi trường, xã hội và con người. Vậy nguyên nhân gây ô nhiễm không khí là gì? Điều này ảnh hưởng đến con người và các sinh vật sống khác trên trái đất như thế nào?
Những nguyên nhân gây ô nhiễm không khí
Ô nhiễm không khí là do nhiều yếu tố gây ra. Tuy nhiên có 2 nguyên nhân chính là ô nhiễm tự nhiên và ô nhiễm do con người gây ra. Bán lẻ:
Nguyên nhân tự nhiên
- Bụi Gió Ô nhiễm: Gió là một trong những nguyên nhân và sự lây lan của ô nhiễm không khí. Bụi bẩn và khí thải gây ô nhiễm có thể bị gió thổi bay hàng trăm km. Ô nhiễm cũng theo đó mà lan ra diện rộng.
- Bão, lốc xoáy: Bão tạo ra một lượng lớn khí thải NOx . Vì vậy, nó cũng là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường. Ngoài ra, bão cát thường mang theo bụi mịn (PM10, PM2.5) làm gia tăng tỷ lệ ô nhiễm bụi mịn.
- Cháy rừng : Đây là nguyên nhân làm gia tăng lượng nitơ oxit trong không khí. Do đám cháy có quy mô lớn và thời gian dập tắt lâu.
- Núi lửa phun trào: Trong quá trình núi lửa phun trào, một lượng khí metan, clo, lưu huỳnh,… nằm sâu trong các lớp dung nham sẽ bị tống ra ngoài. Làm cho không khí thêm ô nhiễm.
- Thời tiết chuyển mùa: Đặc biệt vào khoảng tháng 10 đến tháng 11 là thời điểm thời tiết chuyển mùa nên sương mù xuất hiện nhiều. Những lớp sương mù dày đặc ngăn không cho bụi tích tụ bên trong thành phố thoát ra ngoài. Gây ra hiện tượng cả thành phố bị bao phủ bởi bụi (bụi mịn, bụi siêu mịn,…) Đến trưa sương mới tan nên chất lượng được nâng cao. Trường hợp này phải đợi đến khi có những đợt không khí lạnh, gió mùa đông bắc về thì chất lượng mới được cải thiện.
Ngoài ra, các yếu tố như chất phóng xạ trong tự nhiên, sóng biển, quá trình thối rữa, phân hủy của xác động thực vật… cũng là nguyên nhân gây ô nhiễm không khí. Đây đều là những nguyên nhân khách quan khó phòng ngừa và loại bỏ.
Nguyên nhân nhân tạo
Con người vừa là nguyên nhân, vừa là nạn nhân của tình trạng ô nhiễm môi trường hiện nay. Do các hoạt động của con người thường tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến môi trường. Và đặc biệt là bầu không khí.
Công nghiệp và nông nghiệp
Khói, bụi và khí thải từ các cơ sở công nghiệp chiếm tỷ lệ lớn nhất trong các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường. Điều này bao gồm cả ô nhiễm nước và ô nhiễm không khí. Các cơ sở sản xuất trong và ngoài thành phố thường chứa một lượng lớn khí độc CO 2 , CO , SO 2 , NO x . Với các chất hữu cơ không cháy hết: muội than, bụi,… với nồng độ cực cao. Nếu quá trình xử lý khí thải không tốt sẽ ảnh hưởng rất xấu đến sức khỏe của người dân sống tại khu vực này. Nó thậm chí còn là nguyên nhân chính gây ra mưa axit. Gây nhiều thiệt hại về người cũng như hoa màu
Ngoài ra, các hoạt động nông nghiệp như đốt vườn, đốt rơm rạ vào ngày thu hoạch, v.v. cũng tạo ra bụi. Ô nhiễm không khí đang gia tăng từng ngày.
Vận tải
Các phương tiện (như ô tô, xe máy, v.v.) thường sử dụng xăng để chạy. Những phương tiện này thải ra môi trường một lượng lớn khí thải và khói bụi. Đối với các nước kém phát triển hoặc đang phát triển như Việt Nam, phương tiện giao thông có thể gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng. Bằng cách sử dụng các phương tiện lỗi thời. Cũng như hạ tầng dịch vụ giao thông công cộng chưa phát triển.
Hoạt động quân sự
Vũ khí hạt nhân, khí độc, chiến tranh hóa học và tên lửa cũng là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng.
Hoạt động xây dựng cơ sở vật chất
Cùng với sự phát triển kinh tế, xã hội. Hoạt động xây dựng và phá dỡ cũng theo đó mà tăng lên. Gây ô nhiễm không khí trầm trọng. Đặc biệt là ở các thành phố lớn, nó là một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí. Ngoài ra, các hoạt động sản xuất không có biện pháp bảo vệ tối thiểu (chẳng hạn như rèn, v.v.) có tác động hàng ngày đến ô nhiễm không khí.
Đời sống sinh hoạt
Nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí xuất phát từ hoạt động đun nấu sử dụng các nguyên liệu thô như củi, than… thải khói, bụi ra môi trường.
Thu gom và xử lý rác thải
Với lượng rác thải lớn, không được phân loại, cộng với việc xử lý thủ công (như đốt rác trực tiếp ra môi trường). Gây ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường sống của người dân. Bên cạnh việc ao hồ bị ô nhiễm lâu ngày, bùn thải không được xử lý cũng tác động không nhỏ đến mức độ ô nhiễm không khí.
Hậu quả của ô nhiễm không khí
Đối với động vật và thực vật
Ô nhiễm không khí có ảnh hưởng nghiêm trọng đến tất cả các sinh vật sống. Các chất như lưu huỳnh đioxit, nitơ dioxit, ôzôn, flo, chì… gây hại trực tiếp cho thực vật khi chúng xâm nhập vào bầu khí quyển. Hệ thống bị hư hại làm giảm khả năng thoát nước và giảm khả năng kháng bệnh.
Ô nhiễm không khí gây ra các hiện tượng môi trường như hiệu ứng nhà kính, biến đổi khí hậu … Đặc biệt, nó còn gây mưa axit . Hiện tượng này ảnh hưởng gián tiếp đến cây trồng làm cây thiếu thức ăn như canxi, chất dinh dưỡng, vi sinh vật, v.v. Mưa axit làm giải phóng các ion nhôm vào nước, làm hỏng rễ cây. Và làm giảm sự hấp thụ thức ăn và nước uống của chúng. Ngoài ra, mưa axit làm xói mòn lớp sáp bảo vệ của lá. Từ đó, cây chậm lại và chết.
Đối với động vật, đặc biệt là vật nuôi, florua là có hại nhất. Chúng bị nhiễm độc qua đường hô hấp và qua chuỗi thức ăn. Các chất ô nhiễm không khí có tính axit kết hợp với các giọt nước trong đám mây. Làm cho nước có tính axit. Khi những hạt mưa rơi xuống đất, chúng sẽ gây hại cho môi trường: làm chết cây cối, động vật, cá, v.v. Mưa axit còn làm thay đổi tính chất của nước sông, suối… gây hại cho các sinh vật dưới nước.
Đới với con người
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cơ thể con người chỉ có cơ chế tự bảo vệ trước các hạt bụi có kích thước lớn hơn 10 micromet. Với kích thước bụi từ 0,01 đến 5 micromet, chúng sẽ bị mắc kẹt trong khí quản và phế nang. Do đó, bụi mịn PM2.5 là loại bụi có đường kính nhỏ hơn 2,5 micromet. Đây là chất gây ô nhiễm nguy hiểm nhất đối với sức khỏe con người. Bụi mịn có thể xâm nhập sâu vào cơ thể con người do có kích thước siêu nhỏ. Và ảnh hưởng đến sức khỏe con người hơn bất kỳ chất gây ô nhiễm nào khác, ngay cả ở nồng độ thấp. Do đó, các hạt bụi mịn và siêu mịn đã được Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế phân loại là chất gây ung thư cho con người.
Ô nhiễm không khí vừa là nguyên nhân vừa là yếu tố làm trầm trọng thêm vô số bệnh tật. Như hen suyễn, bệnh tim, ung thư phổi, phì đại tâm thất, bệnh Alzheimer và Parkinson, bệnh võng mạc…
Bảo vệ sức khỏe của bạn khỏi ô nhiễm không khí
Có nhiều cách để ngăn ngừa ảnh hưởng sức khỏe của ô nhiễm không khí. Ví dụ như trồng thêm cây xanh, đóng cửa, đeo khẩu trang hay thay đổi phương tiện giao thông. Tuy nhiên, những phương pháp này chỉ ngăn chặn được phần nào tác hại của ô nhiễm không khí.
Ô nhiễm không khí đang là vấn đề nhức nhối tại các thành phố lớn, trong đó có Hà Nội. Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường cũng như sức khỏe và tính mạng con người. Hơn nữa, nó còn đe dọa trực tiếp đến sự phát triển kinh tế, xã hội.
