Là một Kỹ sư chuyên sâu Công nghệ lạnh, tôi thường gặp những ca “ngược đời”: ngăn mát đóng đá trong khi ngăn đông lại hoạt động kém. Người dùng dễ nhầm là tủ “lạnh quá”, nhưng thực chất đây là lỗi điều tiết nhiệt (sensing & control) khiến dòng lạnh đi sai nơi, sai thời điểm. Muốn xử lý dứt điểm, cần nhìn tủ lạnh như một hệ thống đồng bộ: cảm biến nhiệt (thermistor) đo lường → bộ não điều khiển (board/MCU/Timer) ra lệnh → cơ cấu chấp hành như quạt – van gió – van tiết lưu – heater xả đá thực thi. Chỉ một mắt xích lệch chuẩn cũng đủ tạo ra hiện tượng nghịch lý kể trên.
Nếu bạn cần kiểm tra bài bản theo quy trình kỹ thuật, có thể tham khảo dịch vụ sửa tủ lạnh để được hỗ trợ chuẩn hóa đo đạc, khoanh vùng và sửa chữa.
Hiện Tượng Nghịch Lý: Ngăn Mát Đóng Đá, Ngăn Đông Hoạt Động Kém
1) Bức tranh triệu chứng
- Ngăn mát: thành sau đóng màng băng mỏng hoặc tảng đá cục bộ quanh miệng gió; rau củ đông đáy; nước uống có váng băng.
- Ngăn đông: viên đá đóng chậm, nhiệt chỉ quanh −5 đến −10°C, thực phẩm đông không “cứng sâu”.
- Hành vi quạt: lúc thổi mạnh, lúc yếu; có máy nghe tiếng cạ băng ở quạt dàn lạnh.
- Xả đá: sau mỗi kỳ xả đá, tình trạng cải thiện ngắn rồi tái phát nhanh.
2) Cơ chế kỹ thuật phía sau
Ở tủ No Frost, dàn bay hơi nằm sau vách (thường ở ngăn đông). Lạnh tạo ở dàn, sau đó quạt phân phối qua kênh gió xuống ngăn mát. Van gió/van phân luồng (nếu có) quyết định tỷ lệ gió cho mỗi khoang. Khi cảm biến/thuật toán hiểu sai nhiệt thực tế, board điều khiển có thể:
- Mở van gió ngăn mát quá mức hoặc quá lâu → khí lạnh tràn xuống ngăn mát → đóng băng ở thành sau.
- Không xả đá đủ hoặc đúng nhịp → băng dàn tăng, quạt yếu, ngăn đông thiếu lạnh, trong khi ngăn mát vẫn bị “nhiễm lạnh cục bộ” do luồng gió lạnh đi chệch.
Ngoài ra, nếu thoát ngưng tắc, nước xả đá đóng lại quanh cửa gió gây kẹt cơ khí (cửa gió không đóng kín), làm ngăn mát nhận lạnh thừa.
Phân Tích Lỗi Cảm Biến Nhiệt Độ (Thermistor) Gây Ra Tín Hiệu Sai
Thermistor (NTC) là “con mắt” của hệ thống. Tủ hiện đại có nhiều NTC: NTC dàn (evaporator), NTC ngăn mát, NTC ngăn đông, đôi khi có NTC ống hồi, NTC môi trường. Bất kỳ NTC nào lệch trị số đều làm board “đọc sai” nhiệt trạng thái → ra lệnh sai cho quạt/van/defrost.
1) Dạng hỏng điển hình
- Trôi trị số theo thời gian: NTC 10kΩ @ 25°C thực tế lệch 1–2 kΩ, đặc biệt ở vùng nhiệt thấp → thuật toán tin rằng “đã lạnh” hoặc “chưa đủ lạnh”.
- Oxy hóa chân giắc/đứt ngầm dây: tín hiệu nhấp nháy, gây chu kỳ đóng – mở van gió bất thường.
- Đặt sai vị trí/tiếp xúc lỏng (sau sửa): đầu dò không “chạm chuẩn” vào dàn/kênh gió → độ trễ đo lớn, thuật toán xả đá và phân luồng sai nhịp.
2) Kịch bản tạo “ngăn mát đóng đá”
- NTC ngăn mát đọc cao hơn thực tế (nghĩ rằng ngăn mát còn ấm) → board giữ mở van gió xuống ngăn mát lâu hơn → khí lạnh dồn xuống → đóng đá thành sau, trong khi ngăn đông thiếu gió → kém đông.
- NTC dàn đọc thấp hơn thực tế (nghĩ dàn vẫn lạnh sâu) → hoãn xả đá, băng dàn tăng → quạt yếu → ngăn đông kém; đồng thời gió lạnh cục bộ ở đường xuống ngăn mát gây đóng băng cục bộ.
3) Chẩn đoán chuyên môn
- Đo điện trở–nhiệt từng NTC tại nhiệt phòng và khi tiếp xúc dàn; so với bảng tham chiếu của hãng (phổ biến 5k/10k/50kΩ @ 25°C).
- So sánh chéo: nhiệt kế thực tế trong khoang vs. giá trị suy ra từ NTC (nếu máy hỗ trợ self-diagnostic).
- Kiểm đầu nối/cáp: vệ sinh bằng IPA, bôi chống oxy hóa mỏng, cố định tránh rung; loại trừ đứt ngầm.
4) Khắc phục chuẩn
- Thay đúng dải NTC (đúng trị số/đường cong) – tuyệt đối không dùng “na ná”.
- Đặt lại đầu dò đúng vị trí, đảm bảo tiếp xúc (kẹp/đệm/gel nhiệt nếu thiết kế yêu cầu).
- Sau thay, chạy thử đủ chu kỳ (làm lạnh – xả đá – phân luồng) để xác nhận không đóng băng tại miệng gió ngăn mát.
Vấn Đề Kỹ Thuật Của Van Tiết Lưu Hoặc Board Điều Khiển
Ngoài cảm biến, hai “nhạc công” còn lại quyết định bản nhạc nhiệt độ có “hòa âm” đúng hay không: van (tiết lưu/van phân luồng/điều hướng gió) và board điều khiển.
1) Van tiết lưu/ống mao và phân luồng gió
- Tủ một dàn – phân phối gió: nhiều model dùng cửa gió mô-tơ (air damper) để chia lạnh giữa ngăn đông và mát.
- Kẹt mở về phía ngăn mát → ngăn mát đóng đá, ngăn đông thiếu lạnh.
- Kẹt đóng → ngăn mát ấm, nhưng đây không phải bài toán của chúng ta.
- Cơ chế kẹt: băng đọng tại bản lề do thoát ngưng tắc hoặc lệnh xả đá thiếu.
- Tủ có van phân luồng/multi-duct: board điều khiển servo/solenoid hướng gió; lệnh sai (do sensor) hoặc driver van hỏng → lệch phân phối.
Chẩn đoán & xử lý
- Tháo vách kiểm damper: test đóng/mở, quan sát có kẹt băng; làm tan băng & chỉnh lại khe; nếu mô-tơ yếu/encoder lỗi → thay đúng mã.
- Kiểm đường gió: vệ sinh kênh, đảm bảo không chặn bởi khay/hộp lớn.
2) Van tiết lưu/ống mao của hệ lạnh
Với một số tủ (đặc biệt side-by-side/biến tần), tình trạng tắc ẩm bán phần ở ống mao có thể khiến áp – lưu lượng dao động: khi nhẹ, dàn đầu vẫn lạnh, phần cuối không lạnh đều. Luồng gió xuống ngăn mát đi qua vùng lạnh hơn → đóng băng cục bộ, trong khi ngăn đông thiếu lạnh sâu.
Xử lý chuẩn điện lạnh
- Thay phin ẩm – thổi N₂ – hút chân không sâu – cân nạp gas theo tem.
- Chỉ nạp bù cảm tính là không đủ; lỗi sẽ tái phát và mòn Block.
3) Board điều khiển – nguồn xung & thuật toán
- Nguồn xung (SMPS) suy → ripple 5V/12V cao làm MCU/driver hoạt động lệch nhịp; relay/triac damper/defrost đóng/mở sai → xả đá thiếu và phân luồng sai.
- Driver damper/van/quạt hỏng: transistor/triac chai khiến lệnh không đủ biên độ, cơ cấu nửa mở nửa đóng → khí lạnh “rò” xuống ngăn mát.
- EEPROM tham số lệch (một số model) → lịch xả đá/phân luồng không theo chuẩn.
Chẩn đoán & sửa
- Đo ripple dưới tải, soi tụ low-ESR phồng; thay thế tụ/diode/IC PWM đúng trị số.
- Kiểm đường cấp damper/van/quạt; đo xung điều khiển; thay driver/relay hỏng.
- Khi model cho phép, khôi phục tham số/recalibrate vị trí damper.
So Sánh Chi Phí Sửa Chữa và Thay Thế Linh Kiện Chính Hãng
Chi phí phụ thuộc model – mức độ hư hại – linh kiện. Tuy nhiên, có thể ước lượng theo nhóm hạng mục:
| Hạng mục | Bản chất can thiệp | Tầm chi phí tham khảo* | Ghi chú kỹ thuật |
| Thay NTC cảm biến (ngăn/ dàn) | Linh kiện + lắp đặt, calibrate | 300.000 – 900.000đ | Bắt buộc đúng dải/đường cong |
| Sửa/Thay damper (cửa gió) | Vệ sinh – chỉnh khe hoặc thay motor | 450.000 – 1.500.000đ | Test đóng/mở nhiều chu kỳ |
| Xử lý tắc ẩm/thoát ngưng | Thay phin ẩm – thổi N₂ – hút chân không – thông thoát | 600.000 – 1.200.000đ | Không bỏ qua hút chân không sâu |
| Sửa nguồn/driver board | Thay tụ/diode/driver; test ripple | 800.000 – 2.500.000đ | ESD-safe; test dưới tải |
| Thay quạt dàn | Đúng CFM/điện áp; cân cánh | 600.000 – 1.200.000đ | Quạt yếu gây lệch phân phối gió |
*Phổ giá chỉ để định hướng; kỹ thuật sẽ báo giá theo hạng mục sau khi đo kiểm thực tế.
Linh kiện chính hãng/đúng mã luôn là ưu tiên để giữ thuật toán điều khiển vận hành đúng – dùng linh kiện “na ná” dễ tái lỗi (đặc biệt NTC, damper, driver).
Cách tối ưu chi phí
- Chẩn đoán theo chuỗi: loại trừ NTC/thoát ngưng/damper trước khi “đụng” board/ống mao.
- Sửa phần gốc thay vì “đánh lạc hướng” (ví dụ chỉ xả băng thủ công).
- Bảo dưỡng khe thoáng – vệ sinh dàn ngưng định kỳ để giảm tải cho toàn hệ.
Kết luận & khuyến nghị vận hành
Hiện tượng “ngăn mát đóng đá, ngăn đông kém” là lỗi điều tiết nhiệt điển hình: hoặc đo sai (NTC, vị trí đầu dò), hoặc ra lệnh sai (board/driver), hoặc thực thi sai (damper/thoát ngưng/ống mao). Cách tiếp cận đúng là:
- Đo – so sánh NTC với bảng hãng; kiểm cáp/đầu nối.
- Kiểm damper/đường gió/thoát ngưng, loại trừ kẹt băng & rò nước.
- Đo ripple nguồn, kiểm driver/quạt/van; khôi phục tham số (nếu hỗ trợ).
- Chỉ khi có dấu hiệu tắc ẩm/thiếu gas, mới tiến hành điện lạnh gốc theo quy trình.
Một vài mẹo nhỏ giúp hạn chế tái phát:
- Không che miệng gió bằng khay/hộp lớn; sắp xếp để đối lưu trơn tru.
- Đóng mở nhanh – gọn, tránh ẩm tràn vào khoang.
- Chừa khe thoáng sau tủ (5–10 cm); vệ sinh dàn ngưng 3–6 tháng/lần.
- Ở khu vực điện yếu, cân nhắc ổn áp/bảo vệ áp để board & damper chạy đúng nhịp.
Thông tin liên hệ
Địa chỉ: Số Phạm Văn Bạch, Phường Cầu Giấy, Hà Nội
Website: https://vccservices.vn/
Điện thoại (24/7): 0981617567
