Rừng là một phần yếu của thế giới. Nó được coi là lá phổi xanh của mọi sinh vật trên trái đất. Tuy nhiên, hàng loạt đợt thời tiết khô nóng bất thường. Các vụ cháy rừng dữ dội gần đây là do biến đổi khí hậu.
Trên thực tế, có rất ít khu rừng còn lại trên trái đất ngày nay. Trong đó, Việt Nam có tới ¾ diện tích là đồi núi, nhưng những ngọn đồi này thường là vùng núi hoang sơ, ít có sự tiếp xúc của con người. Nhưng giờ đây, chỉ sau vài chục năm, con số đó không còn nguyên vẹn. Phần do bị bàn tay con người tàn phá, phần do biến đổi khí hậu, nắng nóng thất thường dẫn đến cháy rừng.
Nguyên nhân cháy rừng
Có nhiều nguyên nhân gây cháy rừng mà các nhà nghiên cứu đã xác định. Dưới đây là một số yếu tố chính đằng sau hiện tượng này:
Do con người và sinh vật
Con người là một trong những nguyên nhân gây cháy rừng. Các hành động như chặt phá rừng, khai thác gỗ, lấy củi, khai thác mỏ hoặc ném tàn thuốc vẫn đang cháy cũng có thể gây ra cháy rừng quy mô lớn. Hay các loài gây hại như côn trùng cũng giúp diệt nhiều cây xanh. Làm cho rừng dễ bị cháy hơn. Khi mùa hè kéo dài hơn do khí hậu ấm hơn, côn trùng sinh sản nhanh hơn và thường xuyên hơn. Ngoài ra, các hiện tượng tự nhiên như sét cũng có thể gây cháy rừng.
Khí hậu thay đổi
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến cháy rừng là sự biến đổi mạnh mẽ của khí hậu. Khi Trái đất nóng lên, nhiệt độ cũng thay đổi thất thường. Biên độ nhiệt do đó dao động ngày càng mạnh và luôn duy trì ở mức cao. Điều này cho thấy nhiệt độ cao ở các nước nhiệt đới khiến mùa hè trở nên khắc nghiệt hơn và cháy rừng thường xuyên hơn.
Nhiệt độ ngày càng tăng cao
Nếu nhiệt độ luôn ở mức trên 40 độ C rất dễ gây cháy rừng. Rừng vào mùa khô thường có biểu hiện là cây khô héo, cành, gốc trơ trụi thường rất dễ bén lửa. Chỉ cần một đốm lửa nhỏ, nhưng nhờ gió phát huy tác dụng, cả vài ha rừng có thể bị thiêu rụi trong vài chục phút. Đây là nguyên nhân cháy rừng không thể bỏ qua.
Tăng nhiệt độ làm bay hơi nhanh hơn. Nói cách khác, bầu khí quyển sẽ hấp thụ nhiều hơi ẩm hơn từ trái đất, khiến nó trở nên khô hơn. Đồng thời, tại các quốc gia có tuyết rơi, nhiệt độ tăng cao cũng khiến mùa tuyết tan đến sớm hơn bình thường. Kết quả là đất khô lâu hơn. Đây là điều kiện thuận lợi để ngọn lửa tấn công.
Biến đổi khí hậu
Nguyên nhân chính của cháy rừng là biến đổi khí hậu. Nhưng nguyên nhân chính của biến đổi khí hậu là cháy rừng.
Hiện nay, biến đổi khí hậu đang làm cho môi trường rừng tự nhiên nóng lên và khô hạn hơn. Khí nhà kính là nguyên nhân làm tăng nhiệt độ toàn cầu và biến đổi khí hậu. Kết quả là, một vòng luẩn quẩn được tạo ra. Biến đổi khí hậu gây cháy rừng và đốt rừng gây biến đổi khí hậu!
Hậu quả của hiện tượng cháy rừng để lại
Cháy rừng khiến nhiều loài động vật bị thiêu rụi, xác động vật bị cháy sau cháy rừng trông rất thương tâm. Nếu chúng là động vật quý hiếm sẽ gây mất cân bằng sinh thái.
Ngoài mối đe dọa trực tiếp từ hỏa hoạn, cháy rừng còn giải phóng các chất ô nhiễm vào không khí có hại cho sức khỏe con người. Bụi mịn và các khí độc hại như carbon monoxide, nitrous oxide và các hợp chất hữu cơ không chứa metan là điển hình. Nâng cao chỉ số AQI . Có hại cho sức khỏe con người và động vật.
Bên cạnh đó, các vụ cháy nổ hiện nay diễn ra trong thời gian dài rất khó dập tắt và dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng hơn cho con người cũng như cho nền kinh tế đất nước. Lửa cũng lan nhanh hơn và di chuyển theo những hướng không thể đoán trước. Gây khó khăn cho việc dập tắt đám cháy.
Cháy rừng có tác động bất lợi đến sức khỏe quốc gia cũng như nền kinh tế và cơ sở hạ tầng. Nó còn trực tiếp giết chết nhiều loại động thực vật, gây mất cân bằng sinh thái. Rủi ro lớn nhất là cháy rừng góp phần làm tăng thêm lượng khí thải nhà kính. Thay đổi khí hậu trái đất càng thêm nặng nề.
Cách phòng chóng hiện tượng cháy rừng
Cháy rừng làm mất cân bằng hệ sinh thái và ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống con người. Mọi người phải có ý thức phòng ngừa, bảo vệ rừng trước nguy cơ cháy.
Nhận thức
- Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng cháy và chữa cháy rừng cho nhân dân.
- Tuyên truyền trên loa thường xuyên. Các huyện, khu định cư tổ chức họp dân, vận động ký cam kết phát nương không để lửa cháy lan vào rừng.
- Các chủ rừng phải cam kết phòng chống cháy khi tham gia trồng rừng mới. Và có quy hoạch khoanh vùng tái sinh.
- Quy hoạch vùng sản xuất nương rẫy. Vận động, khuyến cáo nhân dân không đốt rừng làm nương rẫy.
Làm thế nào để đối phó với cháy rừng?
- Đối với các địa phương hay xảy ra cháy rừng cần chủ động xử lý, nhanh chóng.
- Làm rõ nguyên nhân. Đồng thời, xử lý nghiêm minh, kịp thời các đối tượng vi phạm pháp luật về phòng cháy và chữa cháy.
Tăng cường công tác kiểm tra bảo vệ rừng
- Kiểm lâm các huyện cần tăng cường kiểm soát các biện pháp phòng chống cháy nổ.
- Theo dõi, kiểm soát chặt chẽ người ra vào rừng.
- Phát hiện sớm và ứng phó nhanh với đám cháy khi chúng xảy ra.
- Phân công, tổ chức lực lượng thường xuyên kiểm tra, túc trực trong các mùa cao điểm, mùa khô nóng.
- Thường xuyên theo dõi, cập nhật tình hình thời tiết sẽ giúp dự báo mức độ cháy rừng nếu xảy ra. Từ đó chỉ đạo, tổ chức lực lượng, có biện pháp xử lý phù hợp, kịp thời.
Mặc dù cháy rừng không hẳn là một điều xấu. Vì đó là hiện tượng tự nhiên và có lợi một phần cho hệ sinh thái rừng. Tuy nhiên, những đám cháy gần đây đã lan rộng khắp nơi ngoài tầm kiểm soát. Vì biến đổi khí hậu là thảm họa đối với môi trường và con người.
